De 4 petten

In de Kanjertraining gaan we in gesprek met kinderen over hun gedrag. Daarbij maken we gebruik van petjes met verschillende kleuren. Bij een probleem of stressvolle situatie hebben ze de keuze om verschillend te reageren. Zolang er gehandeld wordt vanuit vertrouwen en op basis van wederzijds respect zijn de verschillen tussen mensen goed en waardevol. Wanneer je zo handelt, noemen we dat in de Kanjertraining dat je een witte pet op hebt. Je durft jezelf te zijn, je bent te vertrouwen en je durft ook anderen te vertrouwen. Kortom, je bent een kanjer.

Je kunt een kanjer zijn op verschillende manieren. Je kunt jezelf zijn in combinatie met de zwarte pet, Dan reageer je op een stoere manier. Je vertoont het gedrag van een leider. Je kunt je grenzen aangeven. Je durft plannetjes te maken en je bent ondernemend. Zolang naast de zwarte pet ook de witte pet van het vertrouwen aanwezig is, zullen deze kinderen zich op een hele positieve en krachtige manier gedragen.

Je kunt ook een kanjer zijn in combinatie met de rode pet. Dan ben je vol levenslust. Je hebt een goed gevoel voor humor. Je bent optimistisch en je kunt relativeren. Zolang naast de rode pet ook de witte pet van het vertrouwen aanwezig is, zullen deze kinderen op een hele positieve en opgewekte manier weten te reageren.

Je kunt ook een kanjer zijn in combinatie met een gele pet. Dan ben je vriendelijk, bescheiden en aardig. Zolang naast de gele pet ook de witte pet van het vertrouwen aanwezig is, zullen deze kinderen op een hele positieve en rustige manier weten te reageren.

Er zijn natuurlijk ook verschillende combinaties van petten mogelijk. Belangrijk is dat de petten hulpmiddelen zijn om op respectvolle manier over gedrag te kunnen praten. Kinderen zijn niet het gedrag van de pet, maar de petten staan voor de keuzes die de kinderen kunnen maken. Kinderen wordt daarmee geleerd dat ze zelf verantwoordelijk zijn voor het gedrag dat ze kiezen. Zolang je drager bent van de witte pet van het vertrouwen, kun je ook niet zeggen dat de ene combinatie beter is dan de andere combinatie van petten.

Problemen ontstaan wanneer de witte pet van het vertrouwen wegvalt. Dan vervallen we in reacties die niet meer passen in de cultuur van wederzijds respect. Voor de positieve eigenschappen komt dan het woordje 'te' te staan. Kinderen reageren dan te krachtig, te stoer en ze maken plannen die ten koste gaan van anderen. De vrolijke kinderen reageren te lollig met humor dat ten koste gaat van anderen of zichzelf. Ze zijn niet meer betrouwbaar, niet meer serieus te nemen en beledigend. De vriendelijke, bescheiden kinderen reageren angstig en te lief. Ze cijferen zichzelf helemaal weg en worden onzichtbaar. De eerste gaat van zich afmeppen, de tweede maakt er een grap van en de derde geeft op.
Als het onderlinge vertrouwen in een groep wegvalt, dan kan dat voor veel kinderen heel vervelende gevolgen hebben.

De opvatting bestaat dat kinderen zijn in te delen in pesters en gepesten (daders en slachtoffers). Die opvatting maakt de problemen groter en het is niet de manier van oplossen die de Kanjertraining voorstaat. Het ligt niet zo eenvoudig en de aanpak van pesten moet zich richten op de hele groep. Alle kinderen moeten er baat bij hebben.
Kern van de Kanjeraanpak is: Breng het onderlingen vertrouwen terug in de groep. Zoek oplossingen die ook in de toekomst blijven werken. Zowel kinderen, leerkrachten als ouders worden bij de aanpak betrokken. De Kanjertraining heeft veel oefeningen, om het vertrouwen en de respectvolle omgang met elkaar te bewerkstelligen. De petjes zijn hierbij een hulpmiddel en helpen om een duidelijk onderscheid te maken tussen 'de wereld van het vertrouwen' en 'de wereld van het wantrouwen'.

Op de website van Kanjertraining staat een heel goed filmpje met uitleg over de Kanjerpetten. Klik hier.